کشت بافت گیاهی
کشت بافت گیاهی اولین بار در سال ۱۹۰۲ توسط هابرلنت از آکادمی علوم آلمان پیشنهاد گردید
با عنوان‌های کشت درون شیشه (Invitro)، کشت آزمایشگاهی و کشت استریل شناخته می شود
کشت بافت گیاهی مجموعه‌ای از تکنیک‌ها برای حفظ یا رشد سلول‌ها، بافت‌ها یا ارگان‌های گیاهی در شرایط استریل و در محیط کشت مغذی با ترکیب مشخص است
فرآیند کشت همواره در محیط کشت مغذی تحت شرایط بدون آلودگی و میکروب انجام می‌شود
هابرلنت تحقیقات گسترده‌ای روی کشت بافت گیاهی انجام داد و به‌عنوان پدر کشت بافت گیاهی نام گرفت
تکنیک کشت بافت بر اساس مفهوم Totipotency سلول‌ها یا قابلیت و ظرفیت تبدیل‌شدن هر سلول به یک موجود کامل شکل‌گرفته است
کشت بافت گیاهی اساساً تلاشی است که بدان وسیله یک ریزنمونه (explant) می‌تواند فارغ از اثرات متقابل بین اندامی، بین بافتی و بین سلولی در آزمایشگاه و تحت شرایط کنترل‌شده‌ی محیطی تکثیر شود
کشت بافت گیاهی
انواع روش های کشت بافت گیاهی
این روش دارای انواع مختلفی می باشد:
کشت بذر:
در این حال بذر گیاهانی مانند گل ارکیده در درون شیشه کشت می‌شود تا یک گیاه کامل تولید کند.
کشت جنین:
در این روش جنین که پس از حذف پوسته بذر به دست می‌آید، در شرایط آزمایشگاهی کشت داده می‌شود.
کشت کالوس:
کالوس توده سلولی تمایز نیافته ای می‌باشد که طی کشت Explant گیاهان به دست می‌آید.
کشت اندام و بافت:
در این روش Explant حاصل از اندام‌های مختلف گیاه مانند ریشه، برگ، مریستم، پرچم و پیاز کشت داده می‌شوند.
کشت پروتوپلاست:
پروتوپلاست در واقع سلول‌های گیاهی می باشند که در اثر تیمار های مکانیکی یا شیمیایی دیواره خود را از دست داده اند.
کشت سلول:
طی این روش سلول های منفرد که با روش های مکانیکی یا به کمک آنزیم‌ها از بافت گیاهان به دست می‌آیند، در محیط های مایع کشت می‌شوند.
مراحل کشت بافت گیاهی
کشت بافت گیاهان طی چهار مرحله اصلی انجام می گیرد که شامل موارد زیر می باشد.
تهیه کشت های استریل:
هدف این مرحله زنده ماندن و رشد تعداد مناسبی از ریز نمونه های غیر آلوده می‌رباشد.
تولید و تکثیر گیاهچه:
اضافه کردن هورمون هایی مثل سیتوکنین به محیط کشت باعث افزایش تولید شاخه از جوانه های جانبی و یا تولید شاخساره از برگ، ساقه و دمبرگ می‌شود.
ریشه زایی:
در این مرحله گیاهچه هایی که در مرحله قبل به دست آمده اند در محیط حاوی اکسین به منظور تحریک ریشه زایی قرار می‌گیرند.
مرحله سازگاری:
طی این مرحله پس از خروج گیاهچه های دارای ریشه و شستشوی آگار، آن ها را به گلخانه های دار رطوب بالا انتقال می‌دهند.
مزایای کشت بافت گیاهی
به دلیل مزایای بسیار زیادی که کشت بافت دارد استفاده از آن در کشاورزی طی سال‌های اخیر رشد قابل‌توجهی داشته است.
برخی از مزایای کشت بافت عبارت‌اند از:
- تولید دائمی گیاهان در تمام فصول سال
- تکثیر رویشی گیاهان سرسخت
- تکثیر سریع کلون ها
- یکنواختی ژنتیکی
- گزینش گیاهان با خصوصیات ویژه
- حفظ گیاه مادری در شرایط مطلوب
- کنترل شرایط فیزیکی محیط کشت و رشد
- حفظ ژرم پلاسم گیاهان مختلف
- تولید هیبرید های ناسازگار با کشت جنین یا تخمک
- تولید گیاهان هاپلوئید
چشم انداز کشت بافت گیاهی
سالیانه میلیون ها نهال و گیاه مختلف با روش های مبتنی بر کشت بافت تولید می‌شوند
تکنیک‌های کشت بافت نقش مهمی در پیشرفت علوم کشاورزی داشته است
کشت بافت امروزه به عنوان یک ابزار ضروری در کشاورزی مدرن مطرح می باشند
این تکنیک ها علاوه بر استفاده در بخش تحقیقات و در کشاورزی نقش مهمی را در صنعت ایفا می‌کنند
شناسایی پتانسیل های این تکنیک ها امری ضروری می‌باشد
استفاده از این روش علاوه بر تامین محصولات مهم و ارز آور می‌تواند بازار کار مناسبی را برای افراد علاقمند فراهم نماید