راهنمای نگهداری از گیاهان آپارتمانی

نگهداری از گیاهان آپارتمانی، یک سرگرمی لذت بخش و جذاب است. گیاهان آپارتمانی به فضای خانه زیبایی خاصی می دهند و محیط‌ خانه را از آلودگی‌ها تصفیه می کنند .

اگر  علاقه مند به گیاهان آپارتمانی هستید، با کمک این راهنمای کامل نگهداری از گیاهان آپارتمانی به بهترین شکل از گلدان‌های خود مراقبت کنید.

فاکتورهای تأثیرگذار در و نگهداری از گیاهان آپارتمانی

رشد گیاهان آپارتمانی به دمای هوا، نور، رطوبت، آب، کود و خاک وابسته است. در ادامه به این فاکتورها و نقش آن‌ها در نگهداری از گیاهان آپارتمانی می‌پردازیم.

۱. دمای هوا

از آنجایی که بیشتر گیاهان آپارتمانی متعلق به نواحی گرمسیری و نیمه‌گرمسیری دنیا هستند در دمای بین ۱۵ تا ۳۰ درجه‌ی سانتی‌گراد  رشد خوبی دارند. دما و نور هر دو در فرایند فتوسنتز و تنفس گیاهان نقش دارند و با هم در ارتباط هستند.

همیشه مراقب تغییرات دمایی ناگهانی گیاهان باشید. بهتر است دمای هوای محیط کمتر از ۱۵ درجه نشود چون بیشتر گیاهان آپارتمانی گرما را می‌توانند تحمل کنند اما در برابر سرما بسیار آسیب‌پذیر هستند.

زرد شدن برگ‌ها و ریزش برگ‌ها یکی از نشانه‌های کم بودن دمای محیط است. البته تمام گیاهان آپارتمانی، از لحاظ دمای مطلوب و ضروری با هم تفاوت دارند.

بهترین دما برای گیاهان آپارتمانی بین ۲۱ تا ۲۷ درجه در طول روز و و ۱۸ تا ۲۱ درجه در طول شب است.

۲. نور

نور مناسب، مهم‌ترین عامل در رشد و نگهداری از گیاهان آپارتمانی است. گیاهان برای غذاسازی و زنده ماندن به نور نیاز دارند.

نور محیط را با واحدی به نام (ft-c) Footcandle مشخص می‌کنند. یک واحد ft-c برابر است با مقدار نوری که توسط یک شمع روی یک سطح سفید در فاصله‌ی یک فوتی در یک اتاق کاملا تاریک ایجاد می‌شود.

در فضای باز، مقدار نور در یک روز آفتابی بین ۱۰ هزار ft-c در یک فضای باز و آفتاب‌گیر تا ۲۵۰ ft-c یا کمتر در سایه‌ی یک درختان بزرگ متغیر است.

مقدار نور هر نقطه از فضای خانه را اندازه بگیرید می‌توانید جای مناسبی برای گلدان‌ها پیدا کنید. برای این کار می‌توانید از دستگاه‌های نورسنج استفاده کنید.

با سنجش نور می‌توانید محیط را به چهار دسته تقسیم کنید؛

• مناطق کم‌نور: ۱۵ تا ۷۵ فوت‌کندل
• مناطق با نور متوسط: ۷۵ تا ۲۰۰ فوت‌کندل
• مناطق پرنور: بیش از ۲۰۰ فوت‌کندل بدون تابش مستقیم آفتاب
• مناطق آفتاب‌گیر: حداقل ۴ ساعت در روز تابش مستقیم آفتاب

وقتی قصد دارید برای خانه یک گل آپارتمانی بخرید، ابتدا محلی را که قرار است گلدان را در آن نگهداری کنید مشخص کنید و میزان نوری را که دریافت می‌کند در نظر بگیرید. گیاهان مختلف، نیازهای متفاوتی دارند. بنابراین اگر بخشی از خانه‌ی شما نور کمی دارد و دوست دارید آنجا گلدان نگهداری کنید، باید دنبال گیاهانی بگردید که به نور کم نیاز دارند. در مطلب زیر چند نمونه از این گل‌های آپارتمانی را معرفی کرده‌ایم.

اگر از گیاهی به نور زیاد نیاز دارد اما خانه‌ی شما کم‌نور است، می‌توانید از نورهای مصنوعی برای افزایش نور گیاه استفاده کنید.

نشانه‌های کمبود نور در گیاهان

• گیاه رشد نمی‌کند.
• برگ‌های جدید کوچکتر از برگ‌های قدیمی هستند.
• رنگ برگ در برگ‌های جدید نسبت به برگ‌های قدیمی سبز روشن‌تر است.
• برگ‌های قدیمی‌تر از بین می‌روند.
• فاصله بین برگ‌ها در رویش‌جدید بسیار بیشتر از فاصله‌ی برگ‌ها در قسمت‌های قدیمی گیاه است.

۳. رطوبت

رطوبت نسبی مقدار رطوبتی است که در هوای محیط وجود دارد. برای گیاهان آپارتمانی و فضای بسته، رطوبت نسبی نباید کمتر از ۲۰ درصد باشد.

اگر رطوبت نسبی بین ۴۰ تا ۵۰ درصد باشد نرمال است و اگر بیشتر از ۵۰ درصد باشد، میزان رطوبت بالاست.

در گلخانه‌ها رطوبت نسبی هوا ۵۰ درصد و بیشتر است. وقتی گیاهان آپارتمانی را از گلخانه به خانه می‌آورید به خاطر کاهش رطوبت تا ۱۰ الی ۲۰ درصد، بیشتر گیاهان دچار کم‌آبی می‌شوند.

برای اینکه گیاهان را کم کم به رطوبت هوای خانه عادت دهید؛

• گیاهان را نزدیک به هم قرار دهید تا رطوبت نسبی فضای اطراف آن‌ها افزایش پیدا کند.
• یک ظرف کم‌عمق را با آب و سنگ آتش‌فشانی پر کنید و در محیط قرار دهید تا آب آن به مرور زمان تبخیر شود و رطوبت محیط را افزایش دهد.
• از دستگاه بخور استفاده کنید.
• با اسپری‌ در اطراف گلدان‌ها آب بپاشید. البته برای اینکه رطوبت محیط تأمین شود و تغییری در سطح رطوبت نسبی محیط ایجاد شود، لازم است در طول روز چندین بار این کار را انجام دهید.

۴. آب

برای آب دادن به گیاهان آپارتمانی باید دو ویژگی آب را در نظر بگیرید. یکی کمیت آب و دیگری کیفیت آب.

• مقدار آب

یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها در پرورش و نگهداری از گیاهان آپارتمانی دانستن مقدار آب لازم برای هر گیاه است.

آب  بیش از حد باعث آسیب رسیدن به ریشه‌ها می‌شود و کم آبی هم مانع رشد شده و باعث رشد نامنظم و غیرمطلوب گیاهان می‌شود. تعداد دفعاتی که به یک گیاه آب می‌دهید به میزان نیاز گیاه و محیطی که در آن قرار دارد بستگی دارد.

برای دانستن مقدار آب مورد نیاز گل ها، نکات زیر را در نظر بگیرید؛

• نوع گیاه: همه‌ی گیاهان، نیاز مشابهی در مقدار آب‌دهی ندارند.  باید درباره‌ی گیاهی که می‌خرید تحقیق کنید و نیاز هر کدام را به آب بررسی کنید.
• اندازه‌ی گیاه: گیاهان بزرگتر نسبت به گیاهان کوچکتر، به آب بیشتری نیاز دارند.
• حجم گلدان: اگر حجم گلدان کم است، ممکن است نیاز به دفعات بیشتری آبیاری باشد.
• رطوبت خاک: مقدار رطوبتی که از قبل در خاک گلدان وجود دارد روی مقدار آب‌دهی تأثیر می‌گذارد.
• شدت نور: اگر شدت نور زیاد باشد، آب گلدان خیلی زودتر تبخیر می‌شود پس بیشتر به گلدان آب بدهید.

نکته: بعد از آب دادن به گلدان‌ها، آبی که در بشقاب زیر گلدان جمع می‌شود را دور بریزید.

• کیفیت آب

کیفیت آب برای آبیاری گیاهانی که نسبت به فلورین و کلر حساسیت دارند، اهمیت زیادی دارد.  برای حل این مشکل، آبی که قرار است به گلدان‌ها بدهید، چند روز کنار بگذارید تا فلورین و کلر موجود در آن بپرد.

گیاهان حساس به این مواد شیمیایی را در اطراف استخرها یا در استخرهای سرپوشیده قرار ندهید. در مجموع، گیاهان آپارتمانی که برگ‌ها بلند و کشیده دارند مثلا گیاه گندمی، بیشتر در برابر فلورین آسیب‌پذیر هستند.

۵. کود

یکی دیگر از فاکتورهای مهم برای رشد گیاه، کود دادن به میزان مناسب است.کود دادن بیش از اندازه، درست مثل آبیاری بیش از حد می‌تواند به گلدان آسیب بزند.

قبل از کود دادن به گیاهان آپارتمانی این نکات را در نظر بگیرید؛

• نوع گیاه: برخی از انواع گیاهان آپارتمانی به کود بیشتری نیاز دارند مثلا انواع فیکوس. اما بعضی از انواع گیاهان مثلا ساکولنت‌ها برای چندین ماه به کود بسیار کمی نیاز دارند یا اصلا نیازی نیست که به آن‌ها کود اضافه کنید.
• حجم خاک: مقدار کود باید متناسب با حجم خاک باشد. طبیعتا وقتی گلدان بزرگتری دارید، باید کود بیشتری پای گیاه بریزید.
• نور شدید: وقتی گلدان را در محیطی با نور شدید نگهداری می‌کنید، باید کود بیشتری برای آن در نظر بگیرید.

اگر گیاه سالمی را به‌تازگی خریداری کرده‌اید، تقریبا تا سه ماه بعد از خرید آن نیازی به کود نیست.

در فصل زمستان که معمولا رشد گیاهان متوقف یا کم می‌شود، باید مقدار کود را کم کنید و در تابستان که دوران رشد گیاه است، به کود بیشتری نیاز دارد.

اگر رنگ گیاه به سبز روشن‌تر متمایل شده، هر دو هفته یک بار کود بدهید.

اگر رنگ قسمت‌های تازه رشد کرده گیاه سبز تیره است، اما برگ‌ها کوچک هستند و فاصله‌ی بین برگ‌ها بیشتر از قسمت‌های قدیمی گیاه است، مقدار کود را کاهش دهید.

۶. سازگاری با محیط

سازگاری با محیط به معنای تطبیق پیدا کردن گیاه با شرایط یک محیط جدید است.  شرایط نگهداری در محیط‌هایی مثل خانه‌ها که نور و رطوبت کمتری نسبت به گلخانه دارند، کاملا متفاوت است.

هر چقدر تفاوت محیط گلخانه و خانه بیشتر باشد، استرس بیشتری در گیاه ایجاد می‌شود و تأثیرات منفی بیشتری روی رشد آن می‌گذارد.

برای اینکه گیاه تازه خریداری شده را به محیط جدید عادت دهید، به مدت ۳ تا ۴ هفته آن را در محیطی که نور غیر مستقیم بیشتری دارد نگهداری کنید و بعد به مکان جدید منتقل کنید.

ایوان‌ها و بالکن‌ها البته اگر در فصل گرم سال باشید، برای این منظور مناسب هستند.

رایج‌ترین نشانه‌ی تغییر محیط گیاه در فضاهای دربسته، ریختن برگ‌ها است. اگر ریختن برگ‌ها شدید نباشد و به مرور زمان کمتر شود، جای نگرانی نیست و گیاه در حال سازگار شدن با محیط جدید است.

نشانه‌های سازگار نشدن با محیط

• برگ‌هایی به رنگ سبز روشن یا مایل به زرد
• کوچک شدن برگ‌ها
• پیچ خوردن بخشی از برگ‌ها
• برگ‌های ضخیم
• برگ‌هایی با فاصله نزدیک
• ساقه‌ی ضخیم
• حرکت برگ‌ها به سمت بالا

نکاتی برای خرید گل‌های آپارتمانی

گیاهانی را بخرید که سالم باشند و رنگ برگ‌های آن‌ها سبز تا تیره باشد؛ مگر اینکه خود گیاه برگ‌های رنگ روشن داشته باشد.

گیاهی دارای برگ‌های زرد، قهوه‌ای، لکه دار است، آن را خریداری نکنید. زیر برگ‌های گیاه را برای وجود آفات و حشرات بررسی کنید.

انتخاب گلدان

گلدانی بخرید که شرایط زیر را داشته باشد؛

• متناسب با نیازهای گیاه و میزان رشد آن باشد.
• متناسب با شرایط محیط باشد.
• استحکام قابل توجهی داشته باشد چون ریشه‌ی بعضی از گیاهان می‌تواند به‌راحتی به گلدان آسیب بزند.
• زهکشی مناسبی داشته باشد.
• وزن آن مناسب و حمل و نقل کردن آن راحت باشد.

برای گیاهانی که رشد کمی دارند، گلدان‌های کوچک مناسب است اما اگر رشد گیاهی زیاد باشد، گلدان کوچک باعث می‌شود که مجبور باشید مرتب گلدان آن را عوض کنید.

برخی گیاهان ریشه‌های رونده رو به پایین دارند، برای این گیاهان گلدان‌های بلند انتخاب خوبی است.

گلدان‌های سفالی خام اجازه‌ی تنفس به خاک را می‌دهد اما آب با سرعت بیشتری تبخیر می‌شود در نتیجه شاید به آبیاری بیشتری نیاز پیدا کنند.

گلدان‌های پلاستیکی ارزان‌تر و سبک‌تر هستند و در برابر شکستن هم مقاومت خوبی دارند. انتقال هوا و بخار شدن آب داخل گلدان در این نوع گلدان‌ها کمتر است.

هرس کردن و تعویض گلدان

بهترین زمان برای هرس گیاه چه زمانی است؟

باید برای هرس کردن، چرخه‌ی طبیعی رشد گیاه را به عنوان راهنما در نظر بگیرید. مثلا وقتی رشد گیاه سریع‌ شده و می‌خواهید اندازه‌ی آن را در حدی حفظ کنید، آن را مرتب و به مقدار کم هرس کنید. با هرس کردن تعداد شاخه‌های منشعب شده از ساقه‌ی اصلی گیاه بیشتر می‌شود و گیاهان آپارتمانی شما پرتر به نظر می‌رسند.

در فصل زمستان که رشد گیاه کند شده، نیازی به هرس کردن آن نیست. وقتی یک گیاه بزرگتر از گلدان شده، می‌توانید هرس کردن ریشه‌ها را هم انجام دهید.

برای عوض کردن گلدان وقتی می‌خواهید از یک گلدان دوباره استفاده کنید، آن را به خوبی بشویید و ضدعفونی کنید.

تصمیم‌گیری برای تعویض گلدان، به ظاهر و رشد گیاه بستگی دارد. اگر قسمت بالایی گیاه نسبت به گلدان خیلی بزرگتر شده، وقت عوض کردن گلدان است.

از بین بردن آفات

وقتی گیاهان در شرایط استرس‌زا قرار بگیرند مثلا نور کم داشته باشند یا آب زیادی به آن‌ها بدهید، عوامل بیماری‌زا که از خاک حاصل می‌شود، معمولا باعث آسیب رسیدن به گیاه می‌شود.

علاوه بر قارچ که ناشی از رطوبت بیش از اندازه است، آفت‌های دیگری به گیاهان آپارتمانی نفوذ می کند.

آفت‌های گیاهان آپارتمانی؛

• شپشک (Scale)

شپشک‌ها بسته به نوع، رنگ‌های متفاوتی دارند و طول آن‌ها بین ۳ تا ۸ میلی‌متر متغیر است. این آفت، آب موجود در برگ‌ها و ساقه‌های گیاه را می‌مکد. این آفت معمولا به راحتی قابل تشخیص نیست و زمانی می‌توانید آلودگی به این آفات را پیدا کنید که تعداد زیادی از این حشرات به گیاه حمله کرده باشند.

• شپشک آردی (Mealybug)

این حشره ۵ تا ۸ میلی‌متری است. روی بدن این حشره با کرک‌های سفید پوشید شده است. به همین دلیل ظاهری سفیدرنگ و پنبه‌ای دارد. این حشرات معمولا روی ساقه‌های تازه دیده می‌شوند. این حشره هم آب داخل ساقه را می‌مکد.

• شته

شته‌ها هم حشراتی مکنده هستند. شته‌ها معمولا بال ندارند ولی وقتی در تعداد زیادی جایی دیده شوند، انواع بال‌دار هم در آن‌ها پیدا می‌شود.

• کنه‌ی تارعنکبوتی

این حشرات از قسمت داخلی برگ‌های جوان گیاه تغذیه می‌کنند و با چشم غیرمسلح دیده نمی شود . قسمت‌هایی از گیاه که تحت تأثیر آفت قرار بگیرد معمولا به رنگ طوسی یا زرد تغییر رنگ می‌دهد. این نوح حشره در محیط‌های خشک و بسیار گرم، گسترش بیشتری دارد.

راه های ریشه کن کردن آفات

• بهترین راه، پیشگیری است. از ابتدا گیاهان را به دقت بررسی کنید و گیاهان بدون آفت را بخرید.
• اگر مقدار آفات کم و قابل‌کنترل است، آن‌ها را با گوش پاک‌کن آغشته به الکل پاک کنید.
• اگر این امکان وجود دارد، گلدان‌ها را به فضای باز منتقل کنید تا در فضای باز، شکارگران طبیعی این آفات، آن‌ها را از بین ببرد.
• از صابون‌های آفت‌کش استفاده کنید. برای این منظور، ۲ قاشق چای‌خوری از صابون‌های آفت‌کش را در یک گالن آب بریزید و روی برگ‌ها و ساقه‌ها را به‌آرامی و با دستمال نرم، از این محلول بزنید.
• اگر گلدان شما بیش از حد تحت تأثیر آفات قرار گرفته باشد باید بخش‌های آسیب‌دیده‌ی گیاه را از بین ببرید یا به کلی از آن گیاه صرف نظر کنید.

سخن پایانی

قبل از خرید هر گیاه، شرایط نگهداری آن را بررسی کنید و اگر متناسب با سبک زندگی یا محل زندگی شما است، اقدام به خریدن گیاه کنید. در این صورت، معمولا برای نگهداری از گیاهان آپارتمانی به مشکل برنمی‌خورید و بدون دردسر می‌توانید گلخانه‌ای زیبا با گل‌های متنوع در گوشه‌ای از خانه‌ی خود ایجاد کنید. نگهداری از گیاهان آپارتمانی کار سختی نیست اگر این کار را با عشق و علاقه انجام دهید